Wanvimon Usanapavitee: ภูมิปัญญาชาวบ้าน...กุ้งเหยียด

ประวัติความเป็นมาของกุ้งเหยียด

ภาพ : กุ้งเหยียด

กุ้งเหยียด เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านของชุมชนบ้านสาขลา ที่ตั้งอยู่ริมคลองสาขลาซึ่งเป็น คลองที่แยกออกมาจากคลองสรรพสามิตในเขต ต.นาเกลือ อ.พระสมุทรเจดีย์ จ.สมุทรปราการ สภาพพื้นที่ของชาวบ้านสาขลานี้ส่วนใหญ่ถูกขุดขึ้นเป็นบ่อเลี้ยงกุ้ง เนื่องมาจากเลี้ยงกุ้งได้ง่าย เดิมกุ้งเหยียดเริ่มจากการทำเพื่อรับประทานกันเองในบ้าน โดยในขณะนั้นยังไม่ได้ใช้ชื่อเรียกว่า กุ้งเหยียด

การทำกุ้งเหยียดสมัยก่อนเป็นการนำกุ้งที่เลี้ยงไว้มาต้มให้สุกและใส่น้ำตาลเพื่อเพิ่ม ความหวาน หรือที่คนทั่วไปรู้จักกันในชื่อของ กุ้งเชื่อม หรือ กุ้งหวาน แล้วแต่ลักษณะในการเรียก ตามภูมิภาค ด้วยรสชาติความหอมหวานและสีสันแดงสดของกุ้งที่ดูน่ารับประทาน ทำให้ชาวบ้าน เกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์แปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าให้กุ้ง และสามารถยืดอายุการเก็บรักษาให้ยาว นานมากยิ่งขึ้น ชาวบ้านเลยนำเอากุ้งที่มีอยู่มาแปรรูปทำเป็นผลิตภัณฑ์อาหารและนำไปขายให้กับ ผู้บริโภคโดยใช้ชื่อเรียกว่า กุ้งเหยียด

วิธีการทำกุ้งเหยียด

1. คัดขนาดของกุ้งให้ได้ขนาดเดียวกันที่สำคัญคือกุ้งต้องสด จากนั้นนำมาล้างน้ำให้ผิวของ กุ้งดูขาวสะอาดเป็นอันใช้ได้

2. โรยเกลือเม็ดประมาณ 1 กำมือ นำกุ้งมาหักบริเวณส่วนหลังแล้วทำการจัดวาง ขั้นตอนนี้ ถือเป็นหัวใจสำคัญมาก เพราะแม้จะทำการหักบริเวณส่วนหลังของตัวกุ้งแล้วการที่กุ้งจะเหยียดตรง นั้นอยู่ที่การจัดวางกุ้งแต่ละตัวให้เป็นระเบียบ

3. เรียงกุ้งใส่หม้อทีละตัว จับกุ้งเรียงเป็นชั้นๆซ้อนกันขึ้นไปในหม้อ จัดเรียงกุ้งเป็นแถวประมาณ 4-5 ชั้น สลับกับการเติมน้ำตาลและเกลือในแต่ละชั้น

4. พอโรยน้ำตาลทรายในชั้นบนสุดแล้วให้เอาฝาปิดให้มิด ใช้ฝาที่ไม่มีหูจับแล้วเอาขอนไม้ หรือเขียงวางทับที่บนฝาหม้อเพื่อไม่ให้กุ้งตัวงอ

5. กุ้งเหยียดนั้นต้มโดยไม่ต้องเติมน้ำ เพราะเมื่อต้มไปสักระยะหนึ่งน้ำในตัวกุ้งจะคายออก มาเอง น้ำที่ออกมาจากตัวกุ้งจะทำให้กุ้งมีรสชาติหวานเพราะความสดของกุ้ง ต้มกุ้งจนน้ำใกล้หมด แต่ยังไม่ถึงกับแห้งสนิทก็เป็นอันใช้ได้ ใช้เวลาในการต้มประมาณ 40-50 นาที

6. เมื่อต้มกุ้งเสร็จ รอจนหายร้อนก็สามารถรับประทานได้ กุ้งเหยียดสามารถรับประทานได้ ทั้งเนื้อและเปลือก รสชาติของกุ้งเหยียดจะหอมและหวาน ตัวกุ้งมีลักษณะกรอบนอกถือเป็นอาหาร และของฝากที่ขึ้นชื่อของบ้านสาขลา กุ้งเหยียดเป็นสินค้า OTOP 4 ดาวที่สร้างรายได้และชื่อเสียง ให้กับชุมชนบ้านสาขลา

การริเริ่มการทำกุ้งเหยียด

ภาพ : ลุงกา พุฒสุข

นายกา พุฒสุก อายุ 67 ปี หรือที่ชาวบ้านในชุมชนเรียกกันว่า ลุงกา ซึ่งลุงกาเป็นผู้ที่ สืบทอดขั้นตอนการทำกุ้งเหยียดเป็นรุ่นแรกๆของบ้านสาขลา การทำกุ้งเหยียดได้สืบทอดการทำมา จากรุ่นของแม่ลุงกา ซึ่งตอนนั้นไม่ได้คิดชื่อว่าเป็นกุ้งเหยียดแค่ต้มกุ้งขายในตลาดตามปกติ แต่ด้วย เวลาต้มกุ้งพอต้มนานๆเข้าการเดือดของน้ำทำให้ตัวกุ้งมีการเคลื่อนที่ จนทำให้บางครั้งกุ้งดันฝาหม้อ ที่ปิดทับตัวกุ้งไว้ขณะต้มร่วงหล่นลงมา จึงนำครกหินมาวางทับฝาหม้อไว้ ลักษณะของกุ้งหลังต้ม โค้งง้อปกติแต่บางตัวก็มีลักษณะค่อนข้างเหยียดๆบ้าง สันนิษฐานว่ากุ้งที่มีลักษณะเหยียดเพียง ไม่กี่ตัวนั้นอาจจะเป็นตัวกุ้งที่ได้รับการกดทับจากครกหินที่นำมากดทับฝาหม้อไว้ แต่เพราะเห็นว่ากุ้งบางตัวที่มีลักษณะเหยียดดูแปลกและเป็นที่สะดุดตา หลังจากนั้นลองผิดลองถูกอยู่หลายครั้งจน ทำกุ้งเหยียดสำเร็จ

หลังจากนั้นลุงกาได้เปิดร้านลุงกากุ้งเหยียดขึ้นที่ปากทางเข้าชุมชนบ้านสาขลา นับเป็นร้าน แรกที่เริ่มทำกุ้งเหยียดขาย โดยเปิดขายมาเป็นเวลาประมาณ 50 ปี ซึ่งในปัจจุบันมีลูกสาวของ ลุงกาเป็นผู้สืบทอดกิจการกุ้งเหยียดซึ่งก็คือ นางจันทร์แรม สำเภาทอง ที่ผ่านมาลุงกาได้แบ่งปัน เคล็ดลับรสชาติความอร่อย และวิธีการทำกุ้งเหยียดให้แก่ผู้ที่สนใจในละแวกนั้นอีกด้วย

คลิป สัมภาษณ์